Kur’ân’da Beka ve Fena Kavramlarının Artzamanlı (Diachronic) Semantik Analizi
[ X ]
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu makalede “beka” ve “fena” kavramları artzamanlı semantik açıdan inceleme konusu yapıl-mıştır. Önce “beka” kavramının türediği b-ḳ-y (ب ـ ق ـ ي) kökü ve müştaklarının etimolojik tahlili yapılarak muhtelif manaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Aynı şey “fena” kavramının türediği f-n-y (ف ـ ن ـ ى) kökü ve türevleri için de yapılmıştır. Bu merhalede manaların doğru bir şekilde belirlenebilmesi amacıyla ilk dönem Arapça lügatler incelenmiştir. Bu bağlamda kadim Arapça lügatler taranarak “beka” ve “fena” kavramlarının muhtelif türevleriyle birlikte Kur’ân öncesi dönemde Cahiliye Arapları tarafından hangi manalarda kullanıldığı, özellikle Cahiliye şairlerinin şiirlerinden, Arapların darb-ı meselleri ve muhtelif kullanımlarından elde edilmiş anlamları tespit edilmeye çalışılmıştır. Lügatler bu şekilde taranarak “beka” ve “fena” kavramlarının tarihî süreç içerisinde Kur’ân’ın inişine kadar Araplar tarafından hangi anlamlarda kullanılmış olduğu ve taşıdığı muhtelif anlamları ortaya çıkarılmıştır. Kelimelerin her zaman taşıdıkları ve hangi sisteme girerlerse girsinler yitirmedikleri esas manaları olduğu gibi kelimelerin kökünden gelme-yen fakat içinde bulundukları münasebet sisteminden doğan izâfî manaları da vardır. O nedenle bundan sonraki aşamada b-ḳ-y ve f-n-y kökü ve türevlerinin Kur’ân siyakında hangi anlam yelpazesine sahip olduğunu, söz konusu kök ve türevlerinin yer aldıkları bağlam içerisinde hangi esas ve izâfî manaları ihtiva ettiklerini belirlemek amacıyla mümkün mertebe tüm tefsir kaynakları taranmıştır. Bunu yapmadaki gayemiz zikri geçen kök ve kavramların lügatlerdeki manala-rıyla Kur’ân âyetlerinde yer aldıkları siyak içerisindeki anlam farklarını ortaya çıkarmaktır. Son olarak beka ve fena kavramları tasavvuf tarihinde en çok tartışılan ve üzerinde en çok söz söy-lenen terimlerden olduğu için bu kavramların Kur’ân sonrası dönemde hangi anlamlarda kulla-nıldıkları tespit edilmeye çalışılmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Din Bilimi
Kaynak
Uludağ ilahiyat dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
32
Sayı
2
