SOSYAL BİLİM PARADİGMALARI ÇERÇEVESİNDE ÇEVRE SOSYOLOJİSİ’NİN KURAMLARI VE KAVRAMLARI
Özet
1970’lerde çevre sorunlarının gündeme gelmesi nedeniyle çevre-toplum etkileşimini inceleyen ayrı biralan olarak ortaya çıkan Çevre Sosyolojisi henüz sosyoloji disiplini içinde kendini yeterince kabulettirememiştir. Bu makalenin amacı, Çevre Sosyolojisi’nin kuramsal ve kavramsal çeşitliliği ile sosyolojikniteliğini ortaya koymaktır. Buna göre ideal tip biçimindeki sosyal bilim paradigmaları çerçevesinde, sonkırk yıl içinde gelişen Çevre Sosyolojisi’nin kuramları ve kavramları sınıflandırılarak açıklanmıştır. Sonuçolarak, toplumsal düzeni koruyarak çevre sorunlarını çözme amacındaki Sosyo-ekonomik Metabolizma,İnsan Ekolojisi, ÇÖNT Modeli, Çevrenin Rekabet Eden İşlevleri, Ekolojik Modernleşme ve Dünya DevletiYaklaşımları Pozitif Sosyal Bilim Paradigmasına girmekteyken bireyin ve toplumun çevre algısını öneçıkaran Aktör-İlişkiler Ağı Kuramı ve Yeniden İnşacılık yaklaşımı Yorumlayıcı Sosyal Bilim paradigmasınayakın durmaktadır. Çevre sorunlarına toplumsal eşitsizlik perspektifinden yaklaşan Kapitalizmin İkinciÇelişkisi, Dünya Sistemi, Çevresel Adalet, Toplumsal Ekoloji, Ekofeminizm, Derin Ekoloji, Koşu BandıÜretimi ve Risk Toplumu kuramları ise Eleştirel Sosyal Bilim paradigmasına girmektedirler.
Environmental Sociology, which was established as a separate area examining environment-societyrelations as environmental problems came into question in 1970s, is not accepted in sociology traditionenough. This paper aims to show theoretical diversity and sociological essence of Environmental Sociology.Hence, leading theories and concepts of Environmental Sociology developed in last forty years are classifiedaccording to social science paradigms that are ideal types. As a result, Socio-economic Metabolism, HumanEcology, POEM Model, Competing Functions of Environment, Ecological Modernization and World Societyapproaches aiming to solve environmental problems while preserving social order fit into Positive SocialScience Paradigm. Actor-Network Theory and Constructionism focusing on the perception of environmentfalls into Interpretative Social Science Paradigm. Second Contradiction of Capitalism, World System,Environmental Justice, Social Ecology, Ecofeminism, Deep Ecology, Treadmill of Production and RiskSociety theories approaching environmental problems through social justice frameworks are part of CriticalSocial Science Paradigm.
Environmental Sociology, which was established as a separate area examining environment-societyrelations as environmental problems came into question in 1970s, is not accepted in sociology traditionenough. This paper aims to show theoretical diversity and sociological essence of Environmental Sociology.Hence, leading theories and concepts of Environmental Sociology developed in last forty years are classifiedaccording to social science paradigms that are ideal types. As a result, Socio-economic Metabolism, HumanEcology, POEM Model, Competing Functions of Environment, Ecological Modernization and World Societyapproaches aiming to solve environmental problems while preserving social order fit into Positive SocialScience Paradigm. Actor-Network Theory and Constructionism focusing on the perception of environmentfalls into Interpretative Social Science Paradigm. Second Contradiction of Capitalism, World System,Environmental Justice, Social Ecology, Ecofeminism, Deep Ecology, Treadmill of Production and RiskSociety theories approaching environmental problems through social justice frameworks are part of CriticalSocial Science Paradigm.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Tarih
Kaynak
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
27
Sayı
1
