Belâgat Kitaplarinda Cinâs-i Nâkis Çesitlerinin Isimlendirilmesi Konusundaki Tutarsizliklar
[ X ]
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Divan Edebiyati Vakfi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Belâgatin bedî kisminin muhassinât-i lafziyye olarak adlandirilan lafizla ilgili sanatlarindan cinâs, tâm ve tâm olmayan cinâs olmak üzere temelde iki kisma ayrilir. Bunlardan tâm olmayan cinâs, cinâsi olusturan kelimeler arasinda harflerin türü/cinsi, sayisi, hareke ve sükûnu (heyeti) ve siralanisi gibi hususlar açisindan meydana gelen farkliliklara göre çesitlere ayrilir. Bu özelliklerden harflerin sayisinda eksiklik veya fazlaliktan dolayi farklilik meydana gelen tâm olmayan cinâs çesidi, cinâs-i nâkis olarak adlandirilir. Cinâs-i nâkisin da kendi içinde ziyade harf veya harflerin bulundugu yere göre çesitleri mevcuttur. Ancak cinâs-i nâkisin söz konusu çesitlerinin isimlendirilmesi hususunda belâgatle ilgili eserlerde bazi tutarsizliklar bulunmaktadir. Çalismamizda cinâs-i nâkisin çesitleri konusunda belâgatle ilgili eserlerde yer alan bu tutarsizliklar ele alinmistir. Söz konusu tutarsizliklar, Sekkâkî’nin Miftâhu’l-Ulûm adli eserinden baslanarak günümüze kadar yazilan belâgate dair tercüme, serh ve telif türündeki eserlerin incelenmesiyle tespit edilmistir. Bu baglamda çalismamiz, giris ve konuyla ilgili tutarsizliklar üzerinde durulan üç ana basliktan meydana gelmektedir. Giris kisminda cinâs-i nâkis sanatinin tarifi yapilarak belâgatle ilgili eserlerde bu sanatla ilgili tutarsizliklarin meydana gelis sekilleri hakkinda bilgi verilmistir. Birinci baslikta cinâs-i nâkis çesitlerinin herhangi bir edebî terimle isimlendirilmedigi veya kismen isimlendirildigi eserler; ikinci baslikta cinâs-i nâkis ve çesitlerinin diger cinâs çesitleriyle karistirildigi eserler; üçüncü baslikta ise cinâs-i nâkis çesitlerinin birbirinden farkli terimlerle adlandirildigi eserler üzerinde durulmustur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Cinâs, cinâs-i nâkis, cinâs-i nâkis çesitleri, belâgat
Kaynak
Divan Edebiyati Arastirmalari Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
31
Sayı
31
