ALÎ NAZÎF’İN MİFTÂHU’L-BEDÂYİ’DEN TERCÜME VE TELİF YOLUYLA ÜRETTİĞİ BELÂGATE DAİR ESERLER

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorAkdağ, Ahmet
dc.date.accessioned2025-03-23T19:11:46Z
dc.date.available2025-03-23T19:11:46Z
dc.date.issued2024
dc.departmentSinop Üniversitesi
dc.description.abstractFars edebiyatında edebî sanatlar ve bazı şiir terimlerini ele alan eser yazma geleneği Râdûyânî (öl. 507/1114’ten sonra)’nin Tercümânü’l-Belâga’sı ile başlayıp Reşîdüddîn Vatvât (öl. 573/1177)’ın Hadâiku’s-Sihr fî Dekâiki’ş-Şi‘r adlı eseri ile önemli bir merhaleye ulaşmıştır. Vatvât’ın eseri konuyla ilgili kendisinden sonra yazılan eserlerin temel başvuru kaynakları arasında yerini almıştır. Vahîd-i Tebrîzî’nin Miftâhu’l-Bedâyi isimli eseri de Vatvât’ın eserinin tesiriyle edebî sanatlar ve bazı şiir terimleri üzerine kaleme alınan eserlerdendir. Bu eser, 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın ilk yarısında yaşamış müelliflerden Alî Nazîf tarafından Tercüme-i Miftâhu’l-Bedâyi adıyla 1300/1882-83 yılında Türkçeye tercüme edilmiştir. Alî Nazîf, altı sene sonra bu tercümesini esas alarak Zînetü’l-Kelâm adlı eserini yazmıştır. Zînetü’l-Kelâm’da daha önce yazdığı tercümesine bazı eklemelerde bulunmuş ve tercümenin bazı kısımlarını eksiltmiştir. Her iki eser detaylı olarak analiz edildiğinde Zînetü’l-Kelâm’ın müstakil bir telif olmaktan ziyade daha önce yazılan tercümeden üretilen bir telif olduğu görülmektedir. Osmanlı telif geleneğinde başka dilden bir eserin Türkçeye aktarılması esnasında kaynak metne ilaveler yapma ve kaynak metinden eksiltme veya özetlemelerde bulunma geleneği çokça başvurulan bir usuldür. Söz konusu eserlerin tercüme addedilmesi yeterli olmadığından araştırmacılar tarafından bu eserleri ifade etmek için telif-tercüme terimi önerilmiştir. Alî Nazîf’in Zînetü’l-Kelâm’ı da telif-tercüme görünümüne sahip bir eserdir. Ancak bu eser, doğrudan kaynak bir metin yerine müellifin daha önce Miftâhu’l-Bedâyi üzerine yazdığı tercümesinden üretilmesi yönüyle tercümeden telif mahiyetindedir. Temelde bu hususları ele alan çalışmamız, iki bölümden müteşekkildir. Çalışmanın birinci bölümünde yaşadığı yüzyıl ve vefat tarihi konusunda kaynaklarda birbirinden farklı tarihler öne sürülen Vahîd-i Tebrîzî’nin yaşadığı zaman dilimi çeşitli karinelerden hareketle tespit edilmeye çalışılmış ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Yine bu bölümde Alî Nazîf’in de hayatı ve eserlerine de kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde ise Miftâhu’l-Bedâyi tercümesinde uygulanan yöntem ve bu tercümeden üretilen telif bir eser olması yönüyle Zînetü’l-Kelâm üzerinde durulmuştur.
dc.identifier.doi10.20304/humanitas.1389712
dc.identifier.endpage40
dc.identifier.issn2147-088X
dc.identifier.issue23
dc.identifier.startpage21
dc.identifier.trdizinid1229186
dc.identifier.urihttps://doi.org/10.20304/humanitas.1389712
dc.identifier.urihttps://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1229186
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11486/3642
dc.identifier.volume12
dc.indekslendigikaynakTR-Dizin
dc.institutionauthorAkdağ, Ahmet
dc.language.isotr
dc.relation.ispartofHumanitas - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_TR_20250323
dc.subjectBeşeri Bilimler
dc.subjectEdebiyat
dc.subjectDil ve Dil Bilim
dc.titleALÎ NAZÎF’İN MİFTÂHU’L-BEDÂYİ’DEN TERCÜME VE TELİF YOLUYLA ÜRETTİĞİ BELÂGATE DAİR ESERLER
dc.typeArticle

Dosyalar

Koleksiyon

TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu